Bodemkwaliteit
Inleiding
De gemeente Emmen voert bodemtaken uit in het kader van de Wet bodembescherming, de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, Woningwet en de Wet ruimtelijke ordening. De taken hebben als doel het beschermen, gebruiken en herstellen van de bodem. De gemeente Emmen is bevoegd gezag Wet bodembescherming (Wbb) en daarmee is de gemeente Emmen verantwoordelijk voor de uitvoering van de verplichtingen in kader van de landelijke bodemsaneringsoperatie. Sinds 1 januari 2014 worden de uitvoeringstaken bodembeheer door de regionale uitvoeringsdienst, de RUD Drenthe, uitgevoerd. De gemeente Emmen blijft echter verantwoordelijk voor de realisering van de beleidsdoelen. Op 29 september 2016 heeft de gemeenteraad het meerjarenprogramma bodem 2016 - 2020 vastgesteld. Jaarlijks wordt middels een jaarprogramma een gedetailleerder plan opgesteld welke tevens als doel heeft afspraken te maken met de RUD Drenthe.

Doelstelling(en)
Met het convenant bodem en ondergrond 2016-2020 zijn landelijke afspraken gemaakt met de uitvoerende overheden. Een van de afspraken is dat voor 2021 alle spoedlocaties zijn gesaneerd dan wel een plan van aanpak gereed is.
Stand van zaken
Het aantal spoedlocaties is sinds 2010 sterk afgenomen. In 2010 waren er nog 60 spoedlocaties. Ook in de laatste 5 jaar is het aantal spoedlocaties verder afgenomen. Onderstaande tabel toont de ontwikkeling van het aantal spoedlocaties in de gemeente Emmen in de periode 2014-2018.
Ontwikkeling aantal spoedlocaties (2014-2018)
Op 1 december 2018 bestond de lijst met spoedlocaties uit 14 locaties. Voor drie locaties (sanering in voorbereiding) geldt dat nog niet voldaan wordt aan de doelstellingen in het convenant bodem en ondergrond. Het gaat om twee vangnetlocaties waarvoor de gemeente Emmen verantwoordelijk is en 1 locatie waarvoor een bedrijf verantwoordelijk is. Onderstaande tabel toont de drie locaties waarvoor nog geen plan van aanpak gereed is.
Locatie | Segment | Status |
Boerdijk 32, Veenoord | Vangnetlocatie | Sanering in voorbereiding |
Gat van Reef, Veenschapsweg, Schoonebeek | Vangnetlocatie | Sanering in voorbereiding |
Phileas Foggstraat 1 en 3, Emmen | Bedrijfslocatie | Sanering in voorbereiding |
Hieronder staat een beschrijving van de 3 spoedlocaties waarvoor nog geen plan van aanpak gereed is.
Gat van Reef, Veenschapsweg, Schoonebeek
Ter plaatse van een voormalig stort, bekend als het Gat van Reef aan de Veenschapsweg te Schoonebeek is als gevolg van storten van afval in het verleden een bodemverontreiniging ontstaan. Deze bodemverontreiniging kan niet doelmatig worden verwijderd en zal eeuwigdurend aanwezig blijven. We zijn aan het onderzoeken welke maatregelen voldoende stabiel zijn waarbij ook in de verre toekomst de mogelijke risico’s voor de omgeving wordt voorkomen. In 2019 worden aanvullende stappen ondernomen voor borging van de beheersing van die mogelijke risico’s. We zijn voor de voortgang van de stappen om te komen tot de borging van de beheersing van de risico’s op de langere termijn afhankelijk van de grondeigenaren en voormalige gebruikers.
Phileas Foggstraat 1 en 3, Emmen
Op beide Phileas Foggstraat 1 en 3 werden in het verleden metaalverwerkende activiteiten uitgevoerd, waarbij vluchtige gechloreerde koolwaterstoffen (zoals per en tri) werden toegepast. Er is sprake van een spoedlocatie. De eigenaren zijn verantwoordelijk een oplossing van deze bodemverontreiniging.
Boerdijk 32, Veenoord
Als gevolg van het verzinken van metaal is op de locatie Boerdijk 32 te Veenoord een omvangrijke grondwaterverontreiniging met zink ontstaan. De aanpak van de verontreiniging ligt in eerste instantie bij de terreineigenaar. Gezien de complexiteit van deze grondwaterverontreiniging is met de huidige terreineigenaar naar een oplossing gezocht. Op het moment van schrijven is nog geen volledige zekerheid over die oplossing. In 2019 worden aanvullende onderzoeken verricht ter voorbereiding op een stabiele eindoplossing.
Lees meerHieronder staat een beschrijving van de 11 spoedlocaties die in uitvoering zijn.
VOCL Centrum Emmen (Noorderstraat 9 en Weerdingerstraat 3-4, Emmen)
In het centrum van Emmen hebben twee chemische wasserijen een grondwater-verontreiniging veroorzaakt met VOCL. De grondwaterverontreiniging bedreigt de drinkwaterwinputten van de WMD. Door de omvang en de diepte van deze grondwaterverontreiniging is het technisch en/of financieel complex de verontreiniging te verwijderen. De huidige oplossing bestaat uit een grondwaterbeheerssysteem die het verontreinigd grondwater afvangt voordat het de drinkwaterwinputten van de WMD kan bereiken. De zogenaamde pluim van de verontreiniging wordt door het systeem beheerst. Om voldoende de drinkwaterwinputten te beschermen zal dit beheerssysteem langdurig in stand moeten worden gehouden. Het huidige beheerssysteem zit op het eind van zijn levensduur en moet vervangen worden.
De vervangingskosten van het beheerssysteem zijn hoog. We proberen het huidige systeem in stand te houden tot dat er meer zekerheid is over de oplossingsrichting die in kader van het gebiedsgerichte traject (GGB) wordt onderzocht. Op dit moment is het nog onbekend welke keuzes gemaakt kunnen worden. Verwacht wordt dat in 2019 een oplossingsrichting verder uitgewerkt kan worden.
Gero, 1e Kruisdiep, Nieuw Weerdinge
Ter plaatse van de voormalige bestekfabriek Gero is een omvangrijke grondwaterverontreiniging met VOCL aanwezig die in de loop der jaren tot ver onder een woonwijk van Nieuw Weerdinge is verspreid. In 2017 en 2018 zijn saneringswerkzaamheden uitgevoerd ter plaatse van de grootste geïdentificeerde verontreinigingsbron. In de loop der jaren is er veel onderzoek verricht en een beter beeld gekregen van de verontreinigingsproblematiek. We concluderen dat de omvang van de grondwaterverontreiniging als gevolg van de genomen beheersmaatregelen en de saneringsmaatregelen uitgevoerd in de periode 2017-2018 sterk is afgenomen. De risico’s zijn zodanig afgenomen dat het beheersysteem in 2018 is beëindigd. De grondwaterverontreiniging zal de komende jaren gemonitord worden.
Eerste Bokslootweg 17, Emmen
Op het chemiepark zijn als gevolg van diverse werkzaamheden grondwaterverontreinigingen ontstaan. Sinds 1996 worden de grondwaterverontreinigingen op het terrein middels een omvangrijk grondwateronttrekkings- en beheerssysteem gesaneerd. De situatie is complex omdat op het terrein tevens een omvangrijke grondwateronttrekking plaatsvindt ten behoeve van het productieproces. De verantwoordelijkheid voor de sanering ligt bij het bedrijf en jaarlijks wordt een monitoringsrapportage opgesteld. In 2016 is de 10-jaarlijkse heroverweging van de sanering opgenomen binnen het traject verkenning gebiedsgericht grondwaterbeheer (GGB). Bij het schrijven van dit document is de verkenning GGB nog niet afgerond. Verwacht wordt dat in 2019 vervolgonderzoeken worden uitgevoerd om te komen tot een stabiele en meer integrale gebiedsoplossing.
Phileas Foggstraat 7, Emmen
Als gevolg van metaalbehandeling is een omvangrijke grondwaterverontreiniging ontstaan met VOCL. De eigenaar beheerst deze grondwaterverontreiniging en is bezig met het onderzoek naar meer definitieve saneringsoplossingen. Conform de afspraken moet het bedrijf voor 2020 met een (meer stabiele) saneringsoplossing komen. Het bedrijf heeft veel geïnvesteerd in het in beeld brengen van de complexe verontreiniging. Het is nog onduidelijk wat de oplossing voor deze bodemverontreiniging zal zijn
Nieuw-Amsterdamseweg 31a, Schoonebeek
Als gevolg van bedrijfsactiviteiten is een omvangrijke grondwaterverontreiniging van met name vluchtige aromaten ontstaan. De saneringsmaatregelen bestaan uit het nemen van gerichte bronmaatregelen zodat de toekomstige nalevering naar het grondwater en omgeving wordt verminderd. De verspreiding van de grondwaterverontreiniging wordt gemonitord. Regelmatig vindt overleg plaats met de eigenaar over de voortgang van de sanering.
vml. WKI-terrein, Valendisweg, Schoonebeek
Op het voormalig WKI-terrein is als gevolg van oliewinactiviteiten een omvangrijke bodemverontreiniging met aromaten ontstaan. Na de grondsanering is door de terreingebruiker een nazorgplan opgesteld om de grondwatersanering te beheersen. Elke 3 jaar vindt een monitoringronde plaats welke aan ons wordt gerapporteerd.
Kanaalweg 20-22, Schoonebeek
Als gevolg van bedrijfsactiviteiten is de locatie Kanaalweg 20-22 in het verleden verontreinigd geraakt met vluchtige gechloreerde koolwaterstoffen en minerale olie. In het verleden heeft reeds een grondsanering plaatsgevonden. De eigenaar monitort de grondwaterverontreiniging en verwacht dat in 2023 te kunnen onderbouwen dat er sprake is van een stabiele eindsituatie.
Beekweg 33, Schoonebeek
Op deze locatie is een omvangrijke verontreiniging met vluchtige aromaten en minerale olie aanwezig. Door de eigenaar/gebruiker is een grondsanering uitgevoerd. Ten behoeve van de grondwatersanering is in 2009 substraat geïnjecteerd. De locatie wordt op dit moment gemonitord.
Boerdijk 6, Veenoord
Op deze locatie is op het grondwater een drijflaag met minerale olie aanwezig. De eigenaar is bezig met een sanering.
Wolfsbergenweg 6a, Emmen
Op deze locatie is een sanering uitgevoerd maar nog niet volledig afgerond. Het grondwater op deze locatie wordt op dit moment gemonitord.
Voormalig kleiduivenschietbaan, Verlengde Splitting, Emmen
Ter plaatse van de voormalige kleiduivenschietbaan aan de Verlengde Splitting te Barger-Oosterveld is een bodemverontreiniging door lood aanwezig. Op grond van de verontreinigingssituatie konden ecologische risico’s niet worden uitgesloten. De verontreinigingsproblematiek is complex vanwege de vorm waarin de bodemverontreiniging aanwezig is in relatie met de hoge natuurwaarden in het gebied. Een uitgebreide risicobeoordeling (zogenaamde maatschappelijke afweging) heeft uitgewezen dat dat in de huidige situatie geen sprake is van een spoedlocatie. De bodemkwaliteit kan wel een belemmering vormen voor eventuele gebiedsontwikkeling. De voormalige kleiduivenschietbaan ligt in het natuurgebied Oosterbos. De ondergrond bestaat uit hoogveen. Door een lage grondwaterstand heeft het gebied last van verdroging. Het waterschap Hunze & Aa’s zal naar verwachting in 2019 met voorstellen komen om de verdroging tegen te gaan. Hoewel de definitieve plannen nog niet bekend zijn, moet er rekening mee worden gehouden dat de bodemkwaliteit een belemmering gaat vormen voor de beoogde gebiedsontwikkeling. Om de gebiedsontwikkeling mogelijk te maken zullen zeer waarschijnlijk saneringsmaatregelen moeten worden uitgevoerd. Omdat de plannen nog niet bekend zijn, kan niet worden aangegeven welke maatregelen noodzakelijk zijn en wat dus de kosten voor de sanering zullen zijn.
Lees meerLopende en geplande activiteiten
- Het huidige beleidskader is vooral gericht op bodemkwaliteit en is inmiddels niet meer actueel. Het streven is te komen tot een ruimtelijk en milieutechnisch kader dat richting geeft aan het handelen van de gemeente en betrokken maatschappelijke partijen en er daardoor voor zorgt dat enerzijds de ondergrondse gebruiksmogelijkheden worden gestimuleerd en anderzijds ervoor zorgt dat dit op een duurzame wijze plaatsvindt. Hiervoor is het nodig dat – in aanloop op de invoering van de omgevingswet - de gemeente Emmen een visie ontwikkelt op de wijze waarop bovengrondse en ondergrondse opgaven met elkaar worden verbonden.
- De gemeente Emmen werkt samen met de provincie en de Drentse gemeenten in een project om voorbereid te zijn op de invoering van de omgevingswet. Het project richt zich op:
- De veranderende rol van bodem en ondergrond in de omgevingswet
- De gevolgen van de taakverschuiving tussen provincie en gemeenten
- De toekomstige samenwerking tussen de overheden
- Bodemonderzoeken en saneringen: In opdracht van de gemeente Emmen worden door de RUD bodemonderzoeken en bodemsaneringen uitgevoerd, primair gericht op de aanpak van spoedlocaties. Daarnaast worden in sommige gevallen ook onderzoeken (en soms ook saneringen) uitgevoerd in het kader van ontwikkeling en/of transacties.
- Duurzaam gebruik bodem en ondergrond: Doorontwikkeling bodembeleid als integraal onderdeel van het beleid fysieke leefomgeving
- Verbinden aanpak grondwaterverontreiniging met andere bestaande beleidsopgaven binnen een bepaald gebied (gebiedsgericht grondwaterbeheer)
- Kennisontwikkeling en kennisdeling: Investeren in kennis-, en competentieontwikkeling en kennisdeling en -borging
- Informatiebeheer: In het convenant bodem is sprake van een transitie van saneren naar beheren. Om te kunnen beheren worden steeds hogere eisen gesteld aan ontsluiting van bodeminformatie. De gemeente Emmen zet in op het verbeteren van de bodeminformatiekwaliteit en de ontsluiting daarvan.
- Onderzoeken hoe voormalige stortplaatsen zo efficiënt mogelijk kunnen worden beheerd.
Afgeronde activiteiten
- In 2012 heeft het college de Nota Bodembeheer vastgesteld, welke een uitwerking is van het Besluit bodemkwaliteit. Door vaststelling van dit beleid zijn de regels voor grondverzet binnen de gemeente Emmen een stuk eenvoudiger geworden.
- Ook zijn de Visie op bodemkwaliteit en het Uitvoeringsprogramma bodembeheer 2012-2014 in 2012 vastgesteld.
- In 2013 is de Beleidsregel bodemkwaliteit door het college vastgesteld. De Beleidsregel bodemkwaliteit is een nadere uitwerking van de Visie op bodemkwaliteit. In de Beleidsregel bodemkwaliteit is beschreven hoe de gemeente Emmen omgaat met bodemverontreiniging, bodemsanering en gebiedsgericht grondwaterbeheer.
- In 2015 is het jaarprogramma bodembeheer 2015 vastgesteld.
- In 2016 is het meerjarenprogramma bodem 2016 - 2020 vastgesteld
- In 2016 is het Gecombineerd Jaarprogramma Bodem 2016 en 2017 vastgesteld
- In 2017 is het Jaarprogramma Bodem 2018 vastgesteld
- Op 8 januari 2019 is het Jaarprogramma Bodem 2019 vastgesteld